Mecaz Anlamlı Sözcükler

Bir sözcüğün tek başına yada bir sözcük grubu oluşturarak, gerçek anlamı dışında bir anlamla kullanılmasına 'mecaz' ya da 'değişmece' denir. Mecaz anlamlı sözcükler dört grupta incelenebilir:

Sözcük düzeyinde mecaz: Bir sözcüğün, cümle içinde kullanılırken, gerçek anlamından uzaklaşarak çok farklı bir anlamda kullanılmasıdır.
"Birinci Dünya Savaşı, o yıllarda patladı."
"Tiyatroya gitmezsek biletlerimiz yanar."
"O buluşla meslektaşları arasında parladı."
"Adam köpürmüş, bize doğru geliyordu."

Deyim düzeyinde mecaz: Mecaz anlamın, cümlede kullanılmış olan deyimle sağlandığı durumlardır.
"O adam kolay kolay kül yutmaz."
"Yakamız bollaşınca bir araba alırız."
"Babanın sözlerine kulak versen iyi olur."

Atasözü düzeyinde mecaz:  Mecaz anlamın, cümlede kullanılmış olan atasözü ile sağlandığı durumlardır. Buradaki mecaz daha ziyade bir parafragta anlatımın pekiştirilmesi için kullanılır zira atasözleri başlıbaşına bir cümledir. Atasözünde anlatılan mecaz öncesinde var olan ya da sonrasında gelen cümleler içindir.
"Zayıflayacağım diye yapmadığı kalmadı. Oysa can boğazdan gelir."
"Üzerine bir takım elbise giymiş, kendini adam sanıyor. Ama eşeğe altın semer vursan, eşek yine eşek."
"Verseydin terbiyesizin ağzının payını. Hadsize haddini bildirmek, fukarayı giydirmek kadar sevaptır derler."

Argo düzeyinde mecaz: Argo, farklı bir anlaşma biçimi sağlamak amacıyla farklı meslek veya topluluktaki insanların sözcüklere farklı ve özel anlamlar yükleyerek ve bazı sözcüklerde değişiklik yapmak suretiyle oluşturdukları, herkesçe anlaşılamayan özel dildir. Şoför argosu, öğrenci argosu, hapishane argosu... gibi türleri vardır. Argo, genellikle değiştirilmiş sözcüklerden ve birleştirilmiş söz öbeklerinden, diğer bir deyişle deyimlerden oluşur ve mecaz anlam yüklüdür.
"Herif o kadar demlenince, cavlağı çekti tabi."
"Kadın virajı almış durmadan anlatıyordu, paso atmasyon söyledikleri."
"Gel şurada ağzımızı ıslatalım dedi, götürdü beni Hasan Baba'nın yerine."