Türkü

Türk kelimesine nispet eki -i eklenmesiyle oluşmuş bir terimdir. Hal kedebiyatının en yaygın türüdür ve çok eskilere dayanan örneklerine rastlanabilir. Halk edebiyatının tüm nasım biçimleri türküye dönüştürülebilir. Tek ölçüt ezgidir; türkünün kendine ait bir ezgisi, günümüz deyişiyle bir bestesi vardır.
Her türkünün bir yakanı vardır. Yani her türkünün başlangıçta sahipleri bellidir ancak bazıları zamanla kulaktan kulağa dolana dolana anonimleşmişlerdir. Hala söyleyeni belli türküler var olduğu için türkü, aşık edebiyatına da dahil edilmektedir.
Daha çok aşk ve kadın üstüne söylenmiş olsa da türkülerde doğa, güzellik, ayrılık, gurbet, kahramanlık, askerlik, hapis, düğün gibi sosyal konulara ve günlük olaylara yer verilir. Kişi ya da toplumu alaya alan, eleştirel yapıdaki taşlamalı türküler de vardır.
Çağdan çağa ve yöreden yöreye, içerik ve şekil olarak değişiklik gösterebilen türküler, genellikle 7'li, 8'li ve 11'li hece kalıbıyla söylenir. Bent ve kavuştak olmak üzere iki bölümden oluşur. Bent şiirin asıl bölümü, kavuştak ise nakarat olarak da bilinen, sürekli tekrarlanan bölümüdür.
Türküler, ezgilerine, konularına ve yapılarına göre üç grupta incelenir. Ezgilerine göre türküler usullüler ve usulsüzler olarak ikiye ayrılır. Usullü olanlar genelde oyun havalarıdır ve 'kırık, oturak' gibi isimlerle anılırlar. Usulsüzler ise divan, koşma, bozlak, hoyrat, kayabaşı, çukurova gibi çeşitlere ayrılırlar. Yapılarına göre türküler ise bent sayılarına göre - ikişer, üçer, dörder mısradan oluşan bentler gibi - çeşitlerine ayrılırlar.


 Şu Burgaz'ın ufacık ta tefecik te yolları
Yaktı ya beni Hilmiye hanımın kolları

Yandım yandım Hilmiye'm bir mirada ermeden
Geçti ömrüm Hilmiye hanımı almadan

Acı acı altıpatlar patladı
Çerkez Hilmi beygirleri sakladı

Yandım yandım Hilmiye'm bir mirada ermeden
Geçti ömrüm Hilmiye hanımı almadan

Minareden minareye ezan var
Hilmiye hanımın arkasında gezen var

Yandım yandım Hilmiye'm bir mirada ermeden
Geçti ömrüm Hilmiye hanımı almadan   (Kırklareli)



Garanfil oylum oylum
Geliyor selvi boylum
Selvi boylum gelince
Şen olur benim gönlüm

Haydi güzelim kunduranı sağa sola bas
Ben seninim ister öldür ister as

Garanfilsin tarçınsın
Dalda bir güvercisin
Ne büyüksün ne küçük
Tamam benim harcımsın

Haydi güzelim kunduranı sağa sola bas
Ben seninim ister öldür ister as    (Uşak)